In deze Regio Deal werken 10 gemeenten: Maastricht, Beekdaelen, Eijsden-Margraten, Beek, Gulpen-Wittem, Meersen, Valkenburg aan de Geul, Stein, Sittard-Geleen en Vaals. In dit deel van Zuid-Limburg wonen 375.000 mensen. De regio kenmerkt zich door een sterk verstedelijkt gebied langs de A2-as en een uniek nationaal landschap als groene long voor Zuid-Limburg.
Zuid-Limburg is op het eerste oog een florerende regio met een krachtige industriële, kennis- en vrijetijdseconomie in een aantrekkelijke woonomgeving. Een regio met levendige steden en dorpen in een vijfsterren landschap. Centraal gelegen in een Europese kernregio. Echter direct onder de oppervlakte speelt een aantal hardnekkige problemen en opgaven die de groei afremmen. In dat opzicht kan met recht worden gesproken over een regio met 2 gezichten.
Dit is een Regio Deal uit de 4e tranche.
Opgaven
Een kwetsbare sociale structuur en gezondheidsopgaven in combinatie met transformatieopgaven in wijken en woonkernen. De regio wijkt op cruciale onderdelen negatief af ten opzichte van het Nederlandse gemiddelde, zoals:
- een lage arbeidsparticipatiegraad van 65,2%. Het laagste niveau in NL;
- hardnekkige gezondheidsachterstanden, zoals overgewicht, ervaren gezondheid, levensverwachting en langdurig zieken;
- een lage inkomenspositie. Het gemiddeld besteedbaar inkomen behoort tot de laagste van Nederland.
Uit onderzoek komt bovendien een bovengemiddeld wantrouwen ten opzichte van instituties en een gering vertrouwen in de medemens.
De regio heeft complexe fysiek-ruimtelijke en economische opgaven om een gezonde, duurzame en vitale toekomst te borgen. Een belangrijke speler in deze regio is het chemische cluster Chemelot. Dit voor de regio, nationaal en Europees belangrijke cluster ziet zich geconfronteerd met een urgente circulaire transitie- en verduurzamingsopgave. De daar gevestigde bedrijven staan onder grote druk om versneld te vergroenen. Energie- en grondstoffenschaarste en onvoldoende vitale, gezonde en geschoolde arbeidskrachten vormen een grote bedreiging voor het voortbestaan van dit economisch cluster.
De verhouding stad en landelijk gebied staat onder druk en er spelen complexe transitieopgaven in de agrarische en toeristische sector, twee belangrijke economische en ecologische dragers in het gebied. De agrarische sector moet zich ontwikkelen naar een ‘bodemherstellende’ en natuur-inclusieve landbouw. De omslag naar duurzaam toerisme met economisch, sociale en ecologisch toegevoegde waarde voor de regio is uitgangspunt voor de transitie in de toeristische sector.
Ambitie en aanpak
De ambitie is uit te groeien tot een innovatieve, circulaire en duurzame grensoverschrijdende kennisregio. Met brede welvaart voor alle inwoners, sterke steden en kernen in een toekomstbestendig, klimaat adaptief en aantrekkelijk landschap.
Met de Regio Deal “Ingenieus, Groen en Gezond; Zuid-Limburg maakt Nederland groter” wordt gewerkt aan deze opgaven waarbij de inzet moet leiden tot:
- Versnelling naar een gezonde, veilige en sociale leefomgeving in kwetsbare wijken en kernen. Het doel is daarbij om de gezondheidsverschillen te verkleinen binnen steden en kernen. Dit gebeurt door gericht te investeren in een gezonde fysieke leefomgeving in kwetsbare gebieden. Hiermee wordt bijgedragen aan positieve gezondheid, kansengelijkheid, veerkracht van bewoners en buurten en brede welvaart.
- Versnelling naar een circulaire economie en samenleving. Er worden projecten gestart, die bijdragen aan de doelstelling van een volledig klimaat neutrale chemiesite, die maatschappelijke meerwaarde hebben en die bijdragen aan de bereikbaarheid, veiligheid en leefbaarheid van de omgeving
- Perspectief voor en versterking van het unieke landschap. In dit kader wordt ingezet op een robuust (eu)regionaal vitaal en draagkrachtig netwerklandschap. Hierin zijn gedeeld(e) eigenaarschap en verantwoordelijkheid en nieuw ondernemerschap leidend.
- Grensoverschrijdende kenniseconomie en internationale arbeidsmarkt. Het behouden en werven van talent in combinatie met het wegnemen van grensbarrières staat hierbij centraal.
Partners en investering
Namens het Rijk nemen aan deze Regio Deal deel: de ministeries van BZK, LNV, IenW, EZK en VWS.
Namens de regio participeren de gemeenten: Maastricht, Beekdaelen, Eijsden-Margraten, Beek, Gulpen-Wittem, Meersen, Valkenburg aan de Geul, Stein, Sittard-Geleen en Vaals.
Het Rijk investeert € 20 mln. De regio zorgt voor cofinanciering van € 20 mln.