Hoe Rijk en regio succesvol samenwerken
We moeten elkaar versterken, Rijk en regio. Een hechte relatie leidt tot duurzame oplossingen voor regionale uitdagingen. Op het Rijksontmoetingsplein in Assen komen ‘Rijk’ en ‘regio’ letterlijk samen. Een mooi gesprek over samenwerking en het belang van elkaar kennen tussen Jetta Klijnsma, commissaris van de Koning in Drenthe, Marco Out, burgemeester van Assen, Natalie Burgers, programmadirecteur Regio Deals bij het Rijk, en André Weimar, directeur Inkoop-, Facilitair- en Huisvestingsbeleid Rijk.
Samenwerken tussen Rijk en regio
Jetta: ‘Continuïteit in de relatie tussen Rijk en regio is heel belangrijk. Om over en weer te snappen wat er speelt, moet je ‘namen en rugnummers’ kennen. Zowel op bestuurlijk als op ambtelijk niveau. Die korte lijnen helpen enorm in de aanpak van dossiers. Een mooi voorbeeld daarvan is de herontwikkeling van de Johan Willem Frisokazerne in Assen. Toen de kazerne dicht leek te gaan, zijn de inwoners van Assen op de bres gesprongen voor ‘hun’ kazerne. Gelukkig maar, want we hebben de vierkante meters voor Defensie nu hard nodig. Het is wijs om mét de regio bestuurlijke keuzes te maken en het regioperspectief in een vroeg stadium te betrekken.’ André herkent dat: ‘Als Den Haag samenwerkt met de regio, kun je maatschappelijke vraagstukken veel verstandiger aanpakken. Je hebt mensen nodig die vanuit Den Haag met vaste voeten in de regio staan én andersom. Die wisselwerking, op structurele basis, is essentieel.’ Marco bevestigt dit: ‘Wat is het Rijk zonder de regio? En wat is de regio zonder het Rijk?’
Tijd doorbrengen
‘Samenwerken is mensenwerk’, zegt Natalie. ‘Persoonlijke verbinding helpt enorm om dingen voor elkaar te krijgen. Online overleggen zijn handig, maar om een regionaal vraagstuk beter te begrijpen moet je ook fysiek bijeenkomen. Want als je elkaar kent, ontstaat begrip voor elkaars perspectief. Je merkt dat het verschil maakt als medewerkers van een gemeente of provincie op regelmatige basis goed contact hebben in Den Haag en andersom. Dat versnelt besluitvorming.’ Jetta beaamt het belang van dieper contact. ‘Daarom organiseer ik jaarlijks ‘Dwars door Drenthe’. DG’s komen twee dagen langs voor werkbezoeken in de regio, op inhoud en met ontmoeting. Het is goed om tijd met elkaar door te brengen, ook op ambtelijk niveau. Dus niet op één dag gehaast op en neer tussen Den Haag en Assen, maar na het overleg wat blijven hangen. Je gunt ambtenaren om hun werk ook in een sociale context elders in het land te beleven.’
Rijksontmoetingsplein
Het Rijksontmoetingsplein in Assen, direct naast het NS-station, is een mooi voorbeeld van hoe de Rijksoverheid verbinding tussen Rijk en regio faciliteert. André: ‘Elke rijksambtenaar kan op deze plek werken en vergaderen. Maar ook regiopartners kunnen er terecht. Niet alleen voor formele zaken, maar juist ook voor het informele gedeelte van het werk: voor de spontane gesprekken bij een kopje koffie. Zo kwamen eerder deze week de trainees van de provincie hier bijvoorbeeld een dag werken.’ Marco ziet het Rijksontmoetingsplein als de verbeelding dat we als Rijk en regio dichter naar elkaar toegroeien. ‘Assen is nu een heel logische locatie om af te spreken, ook vanwege de aanwezigheid van RVO en DICTU. En een plek waar we als partners samen regionale opgaven aanpakken.’ Volgens Natalie is het Rijksontmoetingsplein niet alleen een gebouw, maar vooral een ontmoetingsplek. ‘Dat draagt bij aan het vertrouwen dat nodig is voor opgavegericht samenwerken. Het maakt samenwerking vanzelfsprekender.’
Verbinding
Rijksdiensten buiten de Randstad dragen bij aan de zichtbaarheid van de Rijksoverheid. André: ‘We willen ook in het noorden een aantrekkelijk werkgever zijn. Door rijkswerkgelegenheid evenwichtig te spreiden, werken we aan vitale, sterke regio’s. Daarom nemen we het regiobelang prominent mee in de locatiekeuze van nieuwe rijksdiensten of rijksdiensten die uitbreiden. Welke kansen biedt een gebied, hoe ziet de arbeidsmarkt eruit, welke investeringen zijn nodig? BZK heeft hierin een verbindende rol, met als doel duurzame samenwerkingsrelaties met de regio aan te gaan. We verzilveren kansen die zich voordoen, maar werken ook met alle ministeries aan een structurele spreidingsaanpak.’ Marco is blij met die rol van BZK. ‘Het is voor ons als gemeente ondoenlijk om zicht te houden op alle plannen van alle ministeries. Nu pakt BZK de coördinerende rol: past die nieuwe organisatie misschien bij Assen? Ik heb ook anders meegemaakt, waarbij ik veel meer moest strijden om gehoord te worden als stad in de regio, ver van de Randstad.’
Personeelsbeleid
Natalie: ‘Belangrijk is dat er mensen vanuit Den Haag in de regio werken en mensen vanuit de regio in Den Haag. Ik stimuleer dan ook detachering over en weer. We zien, ook dankzij de Regio Deals, dat rijksambtenaren veel meer naar de regio gaan. Zo verbreden we onze blik als Rijksoverheid en leren we van elkaar.’ Wat André betreft komt er meer nadruk op carrièrekansen buiten de Randstad. ‘We willen als Rijk geen 'gast' zijn in de regio, maar een zichtbare, betrokken en betrouwbare partner. Dat vraagt om initiatieven voor samenwerking met het onderwijs, om leerplekken en stages, om banen met maatschappelijke impact. Nu gaan rijkstrainees vooral aan de slag in Den Haag. Brussel zien ze ook als een mooie uitdaging. Maar ik zou willen dat ze ook een detachering in de provincie overwegen en leren samenwerken met regionale partijen. Zo stimuleren we talentontwikkeling en laten we zien dat er genoeg regionale opgaven zijn om je in vast te bijten.’ Jetta: ‘We zien die verschuiving richting de provincie al gebeuren. In het Provinciehuis werken steeds meer mensen uit Den Haag en Amsterdam. Die hebben jonge kinderen en krijgen hier veel meer huis en tuin voor hun geld dan in Amsterdam. Ze kunnen hier letterlijk ademhalen.’
Regio Deals
Overal in het land worden mooie initiatieven ontplooid en met Regio Deals kan de Rijksoverheid daar actief aan bijdragen. Natalie: ‘Een mooi voorbeeld is de IT Hub in Hoogeveen. Een verzekeraar dreigde te vertrekken vanwege een tekort aan IT’ers. In de Regio Deal zat het plan om met de Rijksuniversiteit Groningen een IT Hub te ontwikkelen in Hoogeveen, waar IT-talent en bedrijfsleven samenkomen. Jetta heeft daar een grote rol in gespeeld. Zo’n idee hadden we in Den Haag nooit kunnen bedenken, maar met Regio Deal-middelen hebben we er wel een impuls aan kunnen geven. In veel gevallen ontstaan de plannen in een gemeente of provincie zelf, en hoeft het Rijk alleen maar aan te sluiten.’ Een ander voorbeeld is de Greenwise Campus, een samenwerkingsverband van bedrijven, onderwijs en overheid in Emmen. Natalie: ‘Zo’n initiatief sluit perfect aan bij het karakter van de regio. Ik ben dan ook blij dat de Regio Deals worden doorontwikkeld en de goede lessen daarvan worden verankerd in programma’s zoals het Nationaal Programma Vitale Regio’s. Daarmee komt er commitment voor de lange termijn.’
Ontwikkelingen in Drenthe
Samenwerkingen als Regio Deals geven een krachtig vliegwieleffect, maar er is meer nodig, zegt Marco. ‘Willen we dat onze kinderen over 30 jaar graag in deze regio wonen, dan zijn er grote investeringen nodig. De economische structuur is hier in Assen anders georganiseerd dan in drukkere delen van het land. We wonen hier fijn, maar dat gaat niet vanzelf. Voor een ontwikkelaar brengen de drukkere, vaak duurdere, delen van het land nou eenmaal meer op. Daarom zijn de Nedersaksenlijn en de aanpak van de ‘flessenhals’ op het spoor bij Meppel zo belangrijk voor een betere ontsluiting en dus brede welvaart.’ ‘En laten we zeker ook niet de Lelylijn vergeten’, voegt Jetta hieraan toe vanwege het belang dat de noordelijke provincies eraan hechten. De Veiligheidscampus in Assen is een positieve ontwikkeling, zegt Marco. ‘We vestigen kennis en kunde uit de veiligheidssector in Assen, dichtbij werkgevers zoals Defensie en Justitie. Stap voor stap worden we een studentenstad, met mooie arbeidskansen voor starters uit binnen- en buitenland.’ André, lachend: ‘We moeten oppassen. Straks wordt wonen en werken buiten de Randstad nog zo populair, dat niemand meer in Den Haag wil werken.’